Szersze uczestnictwo i wzmacnianie Europejskiej Przestrzeni Badawczej

Program Horyzont Europa ma zachęcać do większego uczestnictwa, zmniejszać lukę w zakresie badań naukowych i innowacji oraz wzmacniać Europejską Przestrzeń Badawczą za pomocą komponentu Szersze uczestnictwo i wzmacnianie Europejskiej Przestrzeni Badawczej (Widening participation and strengthening the European Research Area). Dzieli się on na dwa obszary:

• Zapewnianie szerszego uczestnictwa i rozpowszechnianie doskonałości;
• Zreformowanie i usprawnienie europejskiego systemu badań naukowych i innowacji.

Istotą tego komponentu jest pełne wykorzystanie potencjału naukowego Europy oraz zadbanie o to, by korzyści z gospodarki opartej na wiedzy i innowacjach były szeroko rozpowszechnione we wszystkich krajach naszego kontynentu. Jest to istotne, ponieważ nierównomierny poziom doskonałości naukowej poszczególnych krajów hamuje rozwój Unii Europejskiej na drodze do pozycji światowego lidera w dziedzinie badań i innowacji. Instrumenty finansowe, które Komisja Europejska przewiduje w obszarze Szersze uczestnictwo i wzmacnianie Europejskiej Przestrzeni Badawczej mają za zadanie przeciwdziałać dalszemu pogłębianiu się tych nierówności.

Środki finansowe przeznaczone są przede wszystkim na rozwój doskonałości naukowej instytucji naukowo-badawczych oraz małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), które swoją działalność opierają na pracach badawczo-rozwojowych. Do dyspozycji wnioskodawców dostępnych będzie szereg instrumentów finansowych, m.in. w ramach konkursów Teaming, ERA Chairs, Twinning, COST, oraz nowych Excellence Initiatives czy Brain Circulations. Działania wspierające rozwój i współpracę europejskich ośrodków doskonałości przyczynią się do wzmocnienia Europejskiej Przestrzeni Badawczej (European Research Area – ERA).

Kluczowe dla obszaru Szersze uczestnictwo i wzmacnianie Europejskiej Przestrzeni Badawczej będą następujące działania:

• Teaming for Excellence

Teaming jest jedną z inicjatyw mającą na celu wsparcie Unii Europejskiej w wykorzystaniu jej potencjału poprzez zwiększenie dostępu do działalności badawczo-rozwojowej. Celem inicjatywy jest usprawnienie budowy nowych Centrów Doskonałości lub usprawnianie funkcjonowania istniejących Centrów w krajach o niskiej wydajności B+I. Teaming opiera się na partnerstwach pomiędzy wiodącymi instytucjami naukowymi w Europie i najważniejszymi instytucjami będącymi beneficjentami w krajach o słabiej rozwiniętym systemie B+R.  W pierwszym etapie konkursu wnioskodawcy opisują krótko koncepcję przyszłego Centrum. W drugim, składają kompletny wniosek projektowy zawierający m.in. informacje o źródłach finansowania komplementarnego, którego wysokość musi być równa co najmniej wartości projektu Teaming for Excellence finansowanego ze środków Komisji Europejskiej.

• Typ akcji: CSA
• Okres realizacji projektu: 6 lat
• Budżet na 2023: 16 mln euro
• Budżet na 2024: 158 mln euro
• Otwarcie konkursu: 10 stycznia 2023 r.
• Zamknięcie 1. etapu: 12 kwietnia 2023 r.;
  zamknięcie 2. etapu: 7 marca 2024 r.  (dla konsorcjów, które otrzymały pozytywną ocenę w I fazie).
• Wartość projektu: 8-15 mln euro
• Orientacyjna liczba projektów, które KE sfinansuje w ramach konkursu: 18.

• Twinning

Twinning to konkurs, który ma na celu wzmocnienie doskonałości naukowej instytucji koordynującej poprzez współpracę międzynarodową z wiodącymi instytucjami zagranicznymi. Konsorcjum projektowe musi składać się z instytucji koordynatora i minimum dwóch instytucji partnerskich z dwóch różnych państw członkowskich UE lub stowarzyszonych z HE, innych niż państwo, w którym siedzibę ma instytucja koordynatora. Projekty Twinningowe mają na celu umocnienie profilu badawczego instytucji, personelu oraz zdolności zarządzania badaniami, a także mają podnieść umiejętności administracyjne instytucji koordynującej.  

• Typ akcji: CSA
• Okres realizacji projektu: 3 lata
• Budżet konkursu Bottom-Up: 113 mln euro
• Budżet konkursu Green Deal: 27 mln euro
• Otwarcie konkursu: 25 kwietnia 2023 r.
• Zamknięcie konkursu: 28 września 2023 r.
• Wartość projektu: 0,8-1,5 mln euro
• Orientacyjna liczba projektów, które KE sfinansuje w ramach Bottom-Up: 80
• Orientacyjna liczba projektów, które KE sfinansuje w ramach Green Deal: 20

• ERA Chairs

Konkurs ERA Chairs ma na celu wzmocnienie doskonałości naukowej instytucji koordynującej poprzez przeprowadzenie w niej zmian strukturalnych polegających m.in. na utworzeniu nowego zespołu badawczego/grupy badawczej pod kierownictwem światowej klasy naukowca-menadżera badań (tzw. ERA Chair holder). Stanowiska ERA Chair holder powinni obejmować wybitni naukowcy w wybranej dziedzinie badań, którzy następnie powołają zespół, aby pomóc organizacji badawczej znacząco poprawić rezultaty badawcze i być bardziej skuteczną w pozyskiwaniu dalszego finansowania.  

• Typ akcji: CSA
• Okres realizacji projektu: 5 lat
• Budżet na 2023: 50 mln euro
• Budżet na 2024: 47 mln euro
• Otwarcie konkursu: 28 września 2023 r.
• Zamknięcie konkursu: 7 marca 2024 r.
• Wartość projektu: 1,5-2,5 mln euro
• Orientacyjna liczba projektów, które KE sfinansuje w ramach konkursu na 2023 r.: 45.

• Excellence Hubs

Excellence Hubs to inicjatywa mająca na celu wzmocnienie regionalnej doskonałości w ekosystemach innowacji poprzez opracowanie wspólnej strategii B+R+I, a także rozwój potencjału badawczo-innowacyjnego całego ekosystemu poprzez współpracę międzynarodową z innymi ekosystemami w krajach tzw. wideningowych (sieciowanie ekosystemów w krajach wideningowych). Ekosystemy innowacji zakorzenione w danym miejscu, to połączone ze sobą firmy, instytucje badawcze, organy rządowe i podmioty społeczne, które wzajemnie się wzmacniają w kontekście terytorialnym i wspólnie podnoszą poziom doskonałości innowacji w swojej strukturze regionalnej.

• Typ akcji: CSA
• Okres realizacji projektu: 4 lata
• Budżet na 2023: 50 mln euro
• Budżet na 2024: 47 mln euro
• Otwarcie konkursu: 28 września 2023 r.
• Zamknięcie konkursu: 7 marca 2024 r.
• Wartość projektu: 2-6 mln euro
• Orientacyjna liczba projektów, które KE sfinansuje w ramach konkursu 2023 r.: 12.

• Hop-on facility

Instrument adresowany jest do konsorcjów projektowych finansowanych w ramach Filaru II lub EIC Pathfinder Horyzontu Europa z podpisaną umową grantową, ale bez partnera z kraju wideningowego, a także do podmiotów z krajów wideningowych, które chciałyby dołączyć do takich konsorcjów. Hop On ma na celu zwiększenie uczestnictwa partnerów z krajów wideningowych w projektach tematycznych Filaru II oraz EIC Pathfinder w HE. Aby dany podmiot mógł dołączyć do wybranego projektu, wymagana jest zgoda wszystkich członków konsorcjum oraz złożenie odpowiednich formularzy przez koordynatora projektu. Wniosek powinien zawierać szczegółowy opis profilu nowego partnera i jego roli w istniejącym projekcie. Lista dostępnych projektów, do których można dołączyć jest stale aktualizowana przez KE.

• Typ akcji: RIA
• Budżet na 2023: 40 mln euro
• Budżet na 2024: 40 mln euro
• Otwarcie konkursu: 10 stycznia 2023 r.
• Zamknięcie konkursu: (cut-ff dates) 28 września 2023 r., 26 września 2024 r.

• ERA Talents

ERA Talents ma na celu wsparcie szkolenia oraz mobilności naukowców, innowatorów i innych utalentowanych pracowników sektora B+R ze szczególnym uwzględnieniem kadr pracowniczych z krajów widenigowych. ERA Talents jest inicjatywą uzupełniającą takie działania jak: ERA Chairs, Excellence Hubs, ERA Fellowships oraz MSCA Staff Exchanges poprzez organizację międzysektorowej wymiany personelu (delegacji, szkoleń) koncentrujących się na jednym z trzech działań uzupełniających wyznaczonych przez Komisję Europejską: wzmacnianie współpracy ośrodków naukowych z nienaukowymi, usprawnianie szkoleń oraz uczenia się w dłuższym okresie naukowców, innowatorów i innych utalentowanych pracowników sektora B+R, wspieranie przedsiębiorczości naukowej.

• Typ akcji: CSA
• Okres realizacji projektu: 4 lata
• Budżet konkursu: 40 mln euro
• Otwarcie konkursu: 11 kwietnia 2024 r.
• Zamknięcie konkursu: 26 września 2024 r.
• Wartość projektu: 1-3 mln euro
• Orientacyjna liczba projektów, które KE sfinansuje w ramach konkursu: 20.

• European Excellence Initiative (EEI)

Głównym założeniem EEI jest udoskonalenie jakości badawczej Uniwersytetów Europejskich poprzez współpracę pomiędzy jednostkami zarówno naukowymi, jak i przemysłowymi krajów UE i krajów stowarzyszonych z HE w ramach lokalnych i regionalnych ekosystemów innowacji. Działanie przedstawione we wniosku musi koncentrować się na obszarze państw wideningowych, czego obrazem musi być alokacja 70% budżetu przedsięwzięcia w jednostkach uczestniczących w projekcie pochodzących z krajów wideningowych. Działania mają umożliwić uczestnikom współdzielenie infrastruktury badawczo-rozwojowej, przeprowadzenie interdyscyplinarnych projektów, wzmacnianie powiązań pomiędzy światem nauki i biznesem oraz promowanie równości płci i tolerancji.  

• Typ akcji: CSA
• Okres realizacji projektu: 5 lat
• Budżet konkursu: 54 mln euro
• Otwarcie konkursu: 10 stycznia 2023 r.
• Zamknięcie konkursu: 12 kwietnia 2023 r.
• Wartość projektu: 2-5 mln euro
• Orientacyjna liczba projektów, które KE sfinansuje w ramach konkursu: 20

• Dissemination and Exploitation Support Facility (D&E)

Inicjatywa D&E przewiduje tworzenie przez konsorcja (składające się z trzech podmiotów doświadczonych i posiadających sukcesy w działaniach D&E) wybrane w ramach konkursu D&E dostosowanych do użytkowników pakietów usług umożliwiających szkolenie, przegląd rezultatów, wizyty eksperckie i studyjne, organizację wydarzeń matchmakingowych, zarządzanie innowacją oraz własnością intelektualną, transfer wiedzy, jak również wspólne warsztaty. Inicjatywa zakłada bliską współpracę konsorcjum z siecią Krajowych Punktów Kontaktowych zaangażowanych w projekt NCP_WIDERA.Net oraz inne projekty KPK oraz Enterprise Europe Network (EEN).

• Typ akcji: CSA
• Okres realizacji projektu: 5 lat
• Budżet konkursu: 5 mln euro
• Otwarcie konkursu: 26 kwietnia 2023 r.
• Zamknięcie konkursu: 28 września 2023 r.
• Wartość projektu: 1-5 mln euro
• Orientacyjna liczba projektów, które KE sfinansuje w ramach konkursu: 1.

• Pathways to Synergies

Inicjatywa Pathway to Synergies jest przeznaczona dla podmiotów prawnych (zgodnie z definicją terminu występującą w opisie programu Horyzont Europa) z krajów widenigowych i ma na celu podniesienie poziomu synergii pomiędzy działaniami realizowanymi w ramach programów Horyzont Europa, Horyzont 2020, ERDF (European Fund for Regional Development), INTERREG i RRF (Recovery and Resilience Facility), a działaniami krajowymi. Pathways to Synergies ma umożliwić krajom widenigowym podniesienie swojego poziomu B+I i zmniejszenie luki innowacyjnej w Europie. Inicjatywa jest narzędziem, którego zadaniem jest utworzenie powiązań pomiędzy różnymi systemami finansowania B+I: regionalnego oraz europejskiego. Znalezienie tych synergii ma umożliwić: ocenę rezultatów projektów realizowanych w ramach Horyzontu 2020 i Horyzontu Europa w kontekście regionalnym, wykorzystanie osiągniętych celów B+I na rynku krajowym w celu osiągnięcia regionalnych priorytetów inteligentnych specjalizacji, stworzenie pilotażowych prezentacji i demonstratorów w wybranych obszarach B+I dotyczących uzyskania finansowania z ERDF, usprawnienie zarządzania aktywami niematerialnymi i zastosowanie nowych technologii.  

• Typ akcji: CSA
• Budżet konkursu: 20 mln euro
• Otwarcie konkursu: 28 marca 2023 r.
• Zamknięcie konkursu: 28 września 2023 r.
• Wartość projektu: 0,5-1,2 mln euro
• Orientacyjna liczba projektów, które KE sfinansuje w ramach konkursu: 20.

.